Cách trồng cà phê năng suất cao theo quy trình chuẩn

Cà phê là một trong những cây trồng mang lại giá trị kinh tế cao. Để đạt được năng suất tốt, bạn cần áp dụng đúng kỹ thuật từ khâu chọn giống, chuẩn bị đất, đến chăm sóc cây. Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết cách trồng cà phê hiệu quả và phù hợp cho mọi điều kiện đất trồng.

Chuẩn bị trước khi trồng cà phê

Chọn giống cà phê

Việc chọn giống là bước đầu tiên và quan trọng trong cách trồng cà phê, ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và chất lượng cây trồng. Hiện nay, tại Việt Nam, có hai giống cà phê chính là cà phê chè (Arabica) và cà phê vối (Robusta), bên cạnh một số giống phụ như cà phê mít (Liberica). Mỗi loại cà phê có đặc điểm riêng, phù hợp với những điều kiện sinh trưởng khác nhau.

Cà phê chè được yêu thích trên toàn thế giới nhờ chất lượng hạt cao cấp. Tuy nhiên, loại cà phê này yêu cầu điều kiện sinh trưởng khá khắt khe. Cà phê chè phát triển tốt trong môi trường mát mẻ, với nhiệt độ từ 15°C – 24°C và độ cao từ 800m – 1500m so với mực nước biển. Lượng mưa cần thiết dao động từ 1200mm – 1900mm/năm.

So với cà phê chè, cà phê vối dễ trồng hơn và ít đòi hỏi điều kiện sinh trưởng phức tạp. Loại cà phê này phát triển tốt trong khí hậu nhiệt đới nóng ẩm, với nhiệt độ từ 24°C – 26°C và lượng mưa trung bình khoảng 2000mm/năm.

Cà phê mít được trồng với mục đích chính là làm gốc ghép cho các giống cà phê khác nhờ khả năng chịu hạn tốt. Mặc dù năng suất và chất lượng của cà phê mít không cao bằng cà phê chè hay cà phê vối, nhưng nó vẫn đóng vai trò quan trọng trong nông nghiệp cà phê Việt Nam.

Để thực hiện cách trồng cây cà phê con hiệu quả, việc chọn giống cần được thực hiện kỹ lưỡng. Trước tiên, hãy chọn những cây giống khỏe mạnh, có năng suất cao (từ 5 – 6 năm tuổi) để thu hoạch hạt giống.

Sau khi tách hạt, hãy ủ hạt trong 18 – 20 giờ để loại bỏ phần thịt quả còn sót lại, sau đó rửa sạch và phơi khô trong môi trường thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp. Hạt nên được phơi ở lớp dày khoảng 2 – 3 cm và duy trì độ ẩm từ 20% – 30%.

Hạt giống cần được bảo quản cẩn thận và không để quá 2 tháng để đảm bảo khả năng nảy mầm và phát triển cây con. Đây là bước quan trọng giúp cây cà phê sinh trưởng tốt và đạt năng suất cao trong tương lai.

>>> Xem nhiều hơn: Hướng dẫn cách trồng hoa nhài nở rộ quanh năm đơn giản

Cách chuẩn bị đất trồng cà phê

Việc trồng cà phê đạt năng suất cao đòi hỏi phải có sự chuẩn bị đất phù hợp. Cây cà phê có thể sinh trưởng trên nhiều loại đất, nhưng tốt nhất nên trồng trên đất bazan, vì loại đất này giàu dinh dưỡng, tơi xốp và có tầng mặt đất dày. Đây là yếu tố giúp cây phát triển khỏe mạnh, đặc biệt với các giống như cà phê chè và cà phê vối.

Nếu trồng trên đất từng có vườn cà phê già cỗi hoặc bị sâu bệnh, nông dân cần cải tạo đất trong khoảng 3 năm để loại bỏ mầm bệnh. Trong thời gian này, bà con có thể luân canh các loại cây như ngô, mè, hoặc rau đậu để làm đất thêm màu mỡ.

Trước khi áp dụng cách trồng cây cà phê, đất cần được cày xới kỹ để loại bỏ cỏ dại và tàn dư thực vật. Việc kiểm tra tình trạng đất thường xuyên cũng rất quan trọng để đảm bảo môi trường đất sạch sẽ, không còn mầm bệnh trước khi trồng cây.

Thiết kế lô trồng cà phê

Thiết kế lô trồng là bước quan trọng trong kỹ thuật trồng cây cà phê, giúp hạn chế xói mòn và thuận tiện cho việc chăm sóc. Nếu đất có độ dốc từ 0° đến 15°, tốt nhất nên thiết kế theo đường đồng mức để tối ưu hóa việc canh tác.

Đối với diện tích lớn từ 15 – 20 ha, bà con nên chia đất thành các lô nhỏ hơn với kích thước khoảng 400 – 500m chiều dài và 50m chiều rộng. Các lô nên được phân cách bằng đường băng rộng 2 – 3m để thuận tiện cho việc quản lý và cơ giới hóa.

Mật độ và khoảng cách trồng cà phê

Mật độ trồng cà phê cần được điều chỉnh linh hoạt dựa trên giống cây và điều kiện địa hình cụ thể để đảm bảo năng suất và chất lượng tối ưu. Đối với cà phê chè, khoảng cách trồng lý tưởng là 2m x 1m, tương ứng với mật độ từ 4.000 đến 5.000 cây/ha, giúp cây sinh trưởng tốt và dễ dàng quản lý. 

Trong khi đó, cà phê vối thường được trồng với khoảng cách 3m x 3m, tương ứng mật độ 1.118 - 1.330 cây/ha nếu trồng một cây/hố, hoặc tăng lên 2.660 cây/ha nếu trồng hai cây/hố.

Về yếu tố địa hình, đất màu mỡ và bằng phẳng thích hợp để trồng cà phê vối với khoảng cách 3m x 3m, giúp cây phát triển đều đặn. Đối với đất kém màu mỡ hoặc có độ dốc lớn hơn 8°, khoảng cách trồng nên giảm xuống 3m x 2.5m để cây dễ dàng thích nghi với điều kiện khắc nghiệt hơn và giảm thiểu tình trạng xói mòn đất. 

Việc điều chỉnh khoảng cách trồng hợp lý không chỉ tối ưu hóa không gian mà còn nâng cao hiệu quả sản xuất, đặc biệt với những giống cà phê ghép hoặc cà phê xanh lùn. Đối với cà phê chè, khoảng cách giữa hàng với hàng dao động từ 1.8m – 3m và giữa cây với cây là 1m – 2.5m, tùy thuộc vào độ dốc và điều kiện đất đai thực tế.

Công đoạn trồng cà phê đúng kỹ thuật

Thời vụ trồng cà phê 

Thời gian lý tưởng để tiến hành trồng cà phê thường vào đầu mùa mưa hoặc cuối mùa mưa, tùy thuộc vào điều kiện khí hậu từng khu vực. Cụ thể, vụ thu (tháng 8-9) hoặc vụ xuân (tháng 2-3) là những thời điểm tốt nhất để cây phát triển ổn định trước mùa khô. Nếu trồng vào cuối mùa mưa, bà con cần chú ý đến việc thoát nước để tránh ngập úng gây hại cho cây.

Chuẩn bị hố trồng 

Trước khi tiến hành trồng cà phê, bà con nông dân cần chuẩn bị hố trồng theo kích thước tiêu chuẩn 40 x 40 x 50 cm. Đối với các loại đất nghèo dinh dưỡng, hố nên được mở rộng lên khoảng 50 x 50 x 60 cm để đảm bảo không gian và dinh dưỡng cho cây phát triển.

Phần đất đào lên cần được trộn đều với phân bón lót để tăng cường dinh dưỡng và sau đó lấp lại thành các mô đất cao hơn mặt đất khoảng 10-15 cm. Trước khi đặt cây cà phê con vào, hố đất nên được giữ ẩm bằng cách tưới nước thường xuyên.

Quy trình trồng cây cà phê con 

Khi trồng cà phê, bà con sử dụng cuốc để tạo lỗ ở giữa mô đất, kích thước lỗ rộng hơn bầu cây con (khoảng 15-20 cm) và sâu khoảng 25-30 cm. Đặt nhẹ nhàng bầu cây vào giữa lỗ, chỉnh cây thẳng đứng và lấp đất xung quanh. Sau đó, nén chặt đất xung quanh gốc để cố định cây, giúp cây bám rễ tốt hơn.

Kỹ thuật trồng dặm 

Sau khi trồng cà phê khoảng 15-20 ngày, bà con nên kiểm tra toàn bộ vườn cây để phát hiện và thay thế những cây bị chết hoặc phát triển kém. Cách trồng dặm tương tự với trồng cây mới, và cần hoàn thành trước mùa khô khoảng 1-2 tháng để cây con có đủ thời gian thích nghi và phát triển.

Chăm sóc cây cà phê đúng cách

Chăm sóc cây cà phê là yếu tố then chốt để đảm bảo năng suất và chất lượng hạt, đặc biệt với các giống cà phê phổ biến như cà phê chè, cà phê vối, hay cà phê xanh lùn.

Kỹ thuật vun bồn và tủ gốc

Vun bồn và tủ gốc là hai kỹ thuật quan trọng trong cách trồng cây cà phê để giúp cây phát triển khỏe mạnh. Khi vun bồn, bà con nông dân cần dùng cuốc để vun đất lên xung quanh gốc cây, tạo các rãnh nhỏ để tránh tình trạng xói mòn và rửa trôi đất trong mùa mưa. 

Sau khi vun bồn, bà con thực hiện tủ gốc bằng cách phủ lên bề mặt đất một lớp rơm rạ, lá cây hoặc vật liệu hữu cơ khác. Lớp tủ gốc này giúp giữ độ ẩm cho đất, hạn chế cỏ dại và cung cấp thêm chất dinh dưỡng cho cây. Lưu ý, lớp tủ cần cách gốc cây từ 5 – 10cm để tránh gây thối rễ.

Kỹ thuật tưới nước

Tưới nước đóng vai trò then chốt trong cách chăm sóc cây cà phê mới trồng, đặc biệt ở những vùng có khí hậu khô hạn. Ở năm đầu tiên, mỗi gốc cà phê cần được tưới khoảng 120 lít nước với chu kỳ 22 ngày/lần. 

Khi cây bước sang năm thứ hai và ba, lượng nước tăng lên từ 240 – 320 lít/gốc, tùy điều kiện đất đai và thời tiết. Đối với cây cà phê đang trong giai đoạn kinh doanh, bà con nên tưới khoảng 600 lít/gốc cho đợt đầu và giảm còn 400 – 500 lít/gốc cho các đợt tiếp theo. 

Lưu ý, lượng nước tưới có thể điều chỉnh tùy theo độ ẩm của đất và điều kiện thời tiết để đảm bảo cây phát triển tốt nhất.

Kỹ thuật làm cỏ

Làm cỏ đúng kỹ thuật sẽ giúp bảo vệ cây cà phê khỏi sự cạnh tranh dinh dưỡng từ cỏ dại. Đối với vườn cà phê mới trồng, bà con cần làm sạch cỏ theo băng, với chiều rộng hơn tán cây mỗi bên 0.5m, thực hiện 5 – 6 lần mỗi năm. 

Đối với các vườn cà phê kinh doanh, việc làm cỏ chỉ cần tiến hành 3 – 4 lần mỗi năm, hoặc chỉ làm theo băng ở những khu vực có độ dốc lớn. Khi làm cỏ, bà con nên thực hiện vào mùa khô để giảm nguy cơ cháy và hạn chế tối đa việc sử dụng thuốc diệt cỏ để bảo vệ môi trường và cây trồng.

Kỹ thuật cắt tỉa và tạo tán

Cắt tỉa và tạo tán giúp cây cà phê thông thoáng, tập trung dinh dưỡng vào cành khỏe mạnh, từ đó nâng cao năng suất và chất lượng hạt. Để tạo thân chính, nếu trồng một cây trên một hố, bà con nên giữ thêm một thân phụ ở năm đầu. 

Trong trường hợp trồng hai cây một hố, cần cắt bỏ thân phụ để tập trung dinh dưỡng cho hai thân chính. Bên cạnh đó, bà con nên hãm ngọn cây ở độ cao 1.2 – 1.3m (đối với cây trồng từ hạt) hoặc 1 – 1.1m (đối với cây ghép).

Cắt tỉa cành cần được thực hiện hai lần trong năm: lần đầu sau thu hoạch, loại bỏ cành yếu, sâu bệnh; lần hai vào giữa mùa mưa để cây thoáng khí và tránh tình trạng sâu bệnh phát triển.

Hình ảnh cây cà phê chín đỏ rực trong mùa thu hoạch

Việc trồng cà phê không chỉ đòi hỏi kỹ thuật mà còn cần sự kiên nhẫn và chăm sóc tỉ mỉ. Hy vọng những hướng dẫn trên sẽ giúp bạn đạt được mùa vụ bội thu. Hãy bắt đầu ngay hôm nay để biến ý tưởng trồng cà phê thành hiện thực và tận hưởng thành quả của bạn.

>>> Click để xem: Hướng dẫn trồng hoa bỉ ngạn đúng cách để cây ra hoa nhanh