Tôm bị đốm đen do đâu? Cách xử lý triệt để bệnh này

Tôm bị đốm đen là vấn đề phổ biến khiến người nuôi tôm lo lắng vì ảnh hưởng đến chất lượng và giá trị kinh tế. Hiểu rõ nguyên nhân và cách xử lý bệnh này là điều cần thiết để bảo vệ sức khỏe đàn tôm và đảm bảo hiệu quả nuôi trồng.

Tôm bị đốm đen là gì?

Tôm bị đốm đen là tình trạng xuất hiện các vết đốm đen hoặc vùng màu tối trên cơ thể tôm, thường tập trung ở vỏ hoặc khớp tôm. Đây là hiện tượng phổ biến trong quá trình nuôi tôm, đặc biệt ở những ao nuôi có điều kiện môi trường và quản lý không đảm bảo. Nguyên nhân gây ra tình trạng này thường do vi khuẩn, nấm hoặc những chấn thương cơ học.

Tôm bị đốm đen có thể nhận biết qua các vết đen hoặc vùng màu tối xuất hiện rõ ràng trên bề mặt vỏ và các khớp nối của tôm. Các vết này thường có kích thước và hình dạng không đồng đều, và có thể lan rộng nếu không được xử lý kịp thời. Ngoài ra, tôm bị ảnh hưởng có thể chậm lớn, ăn kém và giảm khả năng hoạt động.

Tôm bị đốm đen do đâu? Cách xử lý triệt để bệnh này 1

Hiện tượng đốm đen trên tôm không chỉ làm giảm giá trị thương phẩm mà còn ảnh hưởng đến năng suất của toàn bộ vụ nuôi. Để kiểm soát, cần đảm bảo môi trường nuôi sạch sẽ, thường xuyên kiểm tra và duy trì chất lượng nước. Sử dụng các biện pháp xử lý kịp thời khi phát hiện các dấu hiệu ban đầu giúp hạn chế sự lây lan và tác hại của hiện tượng này.

Nguyên nhân tôm bị đốm đen

Bệnh đốm đen trên tôm thường xuất hiện từ giai đoạn tôm 20 ngày tuổi đến khi thu hoạch. Nguyên nhân chính và điều kiện bùng phát bệnh bao gồm:

Nguyên nhân gây bệnh

Vi khuẩn Vibrio

  • Vibrio harveyi là tác nhân chính, khi phát triển quá mức trong ao, vi khuẩn này tấn công lớp vỏ chitin của tôm. Để bảo vệ và làm lành vết thương, tôm sử dụng quá trình melanin hóa, dẫn đến xuất hiện các đốm đen.
  • Vibrio parahaemolyticus cũng là một loại vi khuẩn khác có thể gây ra tình trạng này trên tôm.

Các tác nhân khác

  • Nấm: Nấm có thể xâm nhập và gây hại trực tiếp đến mang và vỏ tôm, dẫn đến hình thành các đốm đen.
  • Virus và động vật nguyên sinh: Virus cùng các loại động vật nguyên sinh ký sinh lên cơ thể tôm, gây tổn thương và làm tôm xuất hiện các đốm đen. Khi ký sinh lên mang, chúng có thể làm đen mang, ảnh hưởng đến sức khỏe và tỷ lệ sống sót của tôm.

Tôm bị đốm đen do đâu? Cách xử lý triệt để bệnh này 4

Điều kiện bùng phát bệnh trong ao nuôi

Ô nhiễm đáy ao: Đáy ao chứa nhiều chất hữu cơ và ô nhiễm tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn gây bệnh phát triển mạnh mẽ.

Thay đổi thời tiết: Khi thời tiết thay đổi đột ngột, đặc biệt là các đợt mưa liên tục từ 4-5 ngày hoặc khi nắng nóng kéo dài, nhiệt độ nước thường tăng lên trên 29 độ C, làm tôm bị căng thẳng. Đây là cơ hội để vi khuẩn gây hại tấn công.

Độ mặn trong ao thấp: Độ mặn dưới 10 ppt không cung cấp đủ các khoáng chất như canxi và magie cho tôm, làm tôm suy yếu và dễ bị nhiễm bệnh.

Mật độ nuôi cao: Khi mật độ tôm quá dày, điều kiện sống của tôm bị hạn chế, dễ dẫn đến bùng phát bệnh.

Tôm bị đốm đen do đâu? Cách xử lý triệt để bệnh này 3

Độ kiềm thấp: Độ kiềm dưới 100 mg CaCO3/L làm tôm chậm cứng vỏ sau lột xác, tăng nguy cơ nhiễm bệnh.

Khí độc và oxy hòa tan: Hàm lượng các khí độc như NH3, NO2, H2S cao cùng với nồng độ oxy hòa tan thấp (trên 5 mg/L) đều tạo ra môi trường bất lợi cho sự phát triển và sức khỏe của tôm.

Việc nắm rõ các nguyên nhân và điều kiện trên giúp người nuôi chủ động phòng ngừa và kiểm soát bệnh đốm đen hiệu quả hơn.

Ảnh hưởng của đốm đen trên tôm

Bệnh đốm đen là vấn đề phổ biến trong nuôi tôm, có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và sự phát triển của chúng. Khi nhiễm bệnh, tôm xuất hiện các vết đen trên vỏ và khớp, làm giảm khả năng di chuyển, ăn uống và tăng trưởng của tôm. 

Điều này khiến chúng chậm lớn, không đạt kích thước mong muốn trong thời gian nuôi dự kiến. Hơn nữa, tôm bị tổn thương bởi đốm đen sẽ dễ bị tấn công bởi các tác nhân khác như vi khuẩn và nấm, làm tăng tỷ lệ chết. Kết quả là, hiệu suất và năng suất của vụ nuôi giảm, gây thiệt hại lớn cho người nuôi.

Ảnh hưởng đến chất lượng và giá trị thương mại của tôm

Bệnh đốm đen không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn tác động đến chất lượng và giá trị thương mại của tôm. Những con tôm bị đốm đen thường có vỏ ngoài xấu xí, không đạt tiêu chuẩn thẩm mỹ để xuất khẩu hay tiêu thụ tại các thị trường yêu cầu cao. 

Điều này buộc người nuôi phải bán với giá thấp hơn hoặc khó bán được sản phẩm. Nếu bệnh lan rộng và không được kiểm soát kịp thời, toàn bộ vụ nuôi có nguy cơ bị ảnh hưởng nặng nề, gây tổn thất kinh tế nghiêm trọng.

Tác động đến uy tín và lợi nhuận

Người tiêu dùng ngày càng chú trọng đến chất lượng và an toàn thực phẩm, do đó, sản phẩm tôm không đạt yêu cầu về chất lượng sẽ làm mất uy tín của nhà sản xuất. Điều này không chỉ làm giảm giá trị thương mại của tôm mà còn ảnh hưởng đến thương hiệu và lợi nhuận của người nuôi. 

Việc kiểm soát và phòng ngừa bệnh đốm đen là rất quan trọng, giúp đảm bảo sự phát triển của tôm, giữ vững chất lượng sản phẩm và ổn định kinh tế cho người nuôi trong ngành thủy sản.

Cách phòng ngừa tôm bị đốm đen

Để phòng ngừa hiệu quả bệnh đốm đen trên tôm trong quá trình nuôi, dựa trên nguyên nhân do vi khuẩn với mật độ cao và sự biến đổi không thuận lợi của thời tiết và môi trường ao, Âu Mỹ AEC đưa ra các giải pháp sau:

Tôm bị đốm đen do đâu? Cách xử lý triệt để bệnh này 7

Cải tạo và quản lý ao nuôi: Tiến hành cải tạo kỹ lưỡng nền đáy ao và kiểm soát vi khuẩn từ giai đoạn chuẩn bị trước khi thả giống. Điều này giúp giảm thiểu các nguy cơ phát sinh bệnh sau này.

Quản lý mật độ thả: Điều chỉnh mật độ thả giống phù hợp với cơ sở hạ tầng và khả năng cung cấp oxy của ao nuôi, nhằm giảm thiểu tình trạng thiếu oxy và tránh tôm gây tổn thương lẫn nhau.

Lắp đặt và vận hành hệ thống siphon: Sử dụng hệ thống siphon để hút và loại bỏ các chất hữu cơ, thức ăn dư thừa hàng ngày, nhằm duy trì môi trường sạch sẽ trong suốt vụ nuôi.

Ứng dụng vi sinh: Áp dụng vi sinh như AEC-Copefloc và Zp-Us vào ban đêm để ổn định pH, gia tăng số lượng vi sinh có lợi và duy trì môi trường ao ít biến động, giúp tôm tăng sức đề kháng.

Kiểm soát vi khuẩn định kỳ: Thường xuyên kiểm tra mật độ khuẩn và áp dụng các biện pháp diệt khuẩn theo định kỳ, luân phiên sử dụng các dòng diệt khuẩn như Iodine 90, BKC 80, Nano 79, và DM1000 để kiểm soát hiệu quả vi khuẩn gây hại.

Đảm bảo oxy và bổ sung khoáng chất: Cung cấp đủ oxy và bổ sung khoáng chất cần thiết để duy trì môi trường sống lý tưởng cho tôm.

Biện pháp ứng phó với thời tiết bất lợi: Khi gặp thời tiết bất thường, như nắng nóng, bổ sung Vitamin C, hoặc khi mưa lớn, sử dụng vôi để cân bằng độ pH và hệ đệm, đồng thời cung cấp oxy đầy đủ ở tầng đáy để tránh tình trạng thiếu oxy cục bộ.

Quản lý thức ăn: Điều chỉnh lượng thức ăn phù hợp với nhu cầu của tôm, thường xuyên kiểm tra và tránh tình trạng thức ăn dư thừa, nhằm ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn có hại.

Tôm bị đốm đen do đâu? Cách xử lý triệt để bệnh này 8

Theo dõi sức khỏe tôm: Quan sát sức khỏe tôm thường xuyên bằng cách kiểm tra tôm trong nhá và các góc ao, đồng thời tiến hành xét nghiệm định kỳ tại phòng thí nghiệm để phát hiện sớm các dấu hiệu của bệnh đốm đen.

Cách điều trị khi tôm bị đốm đen

Để điều trị bệnh đốm đen trên tôm một cách nhanh chóng và hiệu quả, cần chú ý đến các yếu tố môi trường trong ao nuôi, đặc biệt khi môi trường bị ô nhiễm nặng, hàm lượng oxy hòa tan thấp (< 4 ppm), và nồng độ các khí độc như NH3, NO2, H2S cao, hoặc mật độ vi khuẩn Vibrio vượt ngưỡng (> 10^5 cfu/ml). Khi phát hiện tôm có dấu hiệu bệnh, cần đánh giá mức độ nhiễm và điều kiện môi trường ao để có biện pháp xử lý như sau:

Xử lý môi trường hiệu quả khi tôm bị bệnh đốm đen

Bước 1: Tăng cường lượng oxy trong ao bằng cách sử dụng quạt nước hoặc bổ sung oxy viên trực tiếp vào ao, đồng thời thêm vitamin C nhằm giảm stress cho tôm.

Bước 2: Điều chỉnh lượng thức ăn giảm từ 10 – 30% so với lượng thức ăn hàng ngày.

Diệt khuẩn: Dùng Iodine 90 với liều lượng 1L cho mỗi 1000m³ nước và 30kg muối vào buổi tối (8-10 giờ tối). Thực hiện liên tục trong 2 - 3 đêm tùy vào tình trạng bệnh của tôm. Trong quá trình này, cần thêm Pro Enzyme để phân hủy chất hữu cơ.

Tôm bị đốm đen do đâu? Cách xử lý triệt để bệnh này 9

Tiếp theo, sử dụng hỗn hợp khoáng AEC-Fast Weight (10kg) cùng vôi CaCO3 (30kg) và vôi CaO (10kg) cho mỗi 1000m³ nước vào ban đêm trong 2 - 3 đêm liên tục để bổ sung khoáng chất, giúp tôm lột bỏ lớp vỏ cũ và phát triển lớp vỏ mới nhanh chóng, qua đó hỗ trợ hồi phục và loại bỏ đốm đen.

Bước 3: Sau khi ngừng sử dụng chất diệt khuẩn từ 24 - 36 tiếng, bổ sung men Zp-Us (1 gói/1000m³) để tái tạo hệ vi sinh có lợi cho ao.

Lưu ý khi điều trị bệnh đốm đen

Có thể thay từ 10 - 20% lượng nước để giảm khí độc và bớt chất hữu cơ, tuy nhiên cần tránh kích thích quá trình lột xác bằng khoáng, thay vào đó dùng khoáng AEC-Fast Weight (10kg/1000m³) và vôi CaCO3 (30kg) cùng vôi CaO (10kg) để giúp tôm nhanh cứng vỏ, giảm thiểu tỷ lệ chết.

Phương pháp xử lý cho tôm nuôi đang mắc bệnh đốm đen

Trong quá trình điều trị, cần quản lý lượng thức ăn phù hợp với nhu cầu của tôm. Đặc biệt, nên chú trọng bổ sung khoáng chất và men đường ruột SH Zym để tôm hấp thụ khoáng, đảm bảo dinh dưỡng cần thiết cho quá trình lột và tái tạo vỏ. Duy trì việc bổ sung khoáng AEC 9000 cùng các loại vitamin tổng hợp để nâng cao sức đề kháng cho tôm.

Để ngăn ngừa và điều trị hiệu quả tình trạng tôm bị đốm đen, người nuôi cần chú ý đến môi trường sống và dinh dưỡng của tôm. Áp dụng đúng phương pháp sẽ giúp duy trì sức khỏe đàn tôm, tối ưu năng suất và chất lượng sản phẩm.